29 juli 2016

Hondsdagen

De hondsdagen zijn van ongeveer 20 juli tot 20 augustus en verwijzen naar het sterrenbeeld Grote Hond.
In die periode komt de heldere ster Sirius van dat sterrenbeeld gelijk met de Zon op en is niet te zien.

Komkommeren als volle vorm van levensgeluk
Maatschappelijke kantelaars in vloeibare tijden
Agenda
Nieuw(s) van de Speeltafel: Lancering van het digitale spel Quest for Wisdom!
Quintessence

Komkommertijd…

Komkommer is een groente. Wie heeft die naam bedacht? Ik denk: “Hij is duidelijk van het mannelijk geslacht.” Zijn vrouwtje is dat niet zo naar de zin. Zij noemt zichzelf: “Komkommerin.”

En als ze opgegeten zijn…. zijn ze verleden tijd. Ze smaakten best, met zout en wat azijn, ja, ja, het is nu overduidelijk, en jammer. Nu is hij een: “Kwamkwammer.”

© A.Stik-Snijder-2015 Antje

Komkommeren als volle vorm van levensgeluk

De zomerperiode wordt in de volksmond wel de “komkommertijd” genoemd, een periode waarin er weinig werk te vergaren is en komkommers geoogst worden. De uitdrukking schijnt afkomstig uit het 18e eeuwse Europa en is traceerbaar naar verschillende talen en woordenboeken. Die betekenis is aanschouwelijk in de omschrijving “Taylers Holiday, when they have leave to Play, and Cucumbers are in Season.” Wanneer de heren het stadsleven inruilden voor een reces op het platteland hadden de kleermakers tijdens de zomer geen werk. De verhaspeling tot kommertijd en de verwantschap met de uitdrukking “kommer en kwel” zou een andere wortel kunnen hebben, namelijk de jiddische variant van “tijd van kommer en treurnis”, die verwijst naar de zomertijd wanneer de verwoesting van de Tempel van Jeruzalem wordt herdacht. Meestal wordt de uitdrukking komkommertijd gebruikt om de beperkte nieuwsgaring voor kranten in de zomerperiode aan te duiden. Deze zomer met terreur en zelfmoord aanslagen in Frankrijk en Duitsland brengt het bestaansrecht van de uitdrukking op spanning! Maar misschien schuilt er ook een filosofische wijsheid in de verbinding van onvermijdelijke tragiek met het tijdelijke geluk van een vrije ontspannen zomertijd, leisure time zoals de Engelsen zeggen. De Duitse filosoof van de levenskunst Wilhelm Schmid omschrijft in zijn boek “Geluk. En waarom het niet het belangrijkste in het leven is” een volle vorm van geluk als inherent verweven met het menselijk bestaan: “dat er een gelukkig zijn mogelijk is, waarbij het ongelukkig zijn niet uitgesloten hoeft te worden, maar er een onderdeel van kan zijn.” Hij verbindt dit inzicht met een vorm van droefheid of melancholie, die getuigt van openheid voor het volle leven waar het lijden deel vanuit maakt. Komkommeren zou in die zin de filosofische levenskunst beschrijven die levensgeluk in samenhang ziet met het omarmen van kommer en kwel.

Amor fati noemden de klassieke filosofen de liefde voor het levenslot: het realisme om tegenslag onder ogen te zien en de kunst te buigen voor het lot. Hoe vrij en rijk is de levenskunstige visie om levensgeluk niet tot een fysiologische reactie in de hersenen te reduceren of als iets dat tussen de oren zit. Wijsheidstradities verstaan het als kern van menswording (als enkeling) en als grondslag voor gemeenschapsvorming: een filosofische kwestie van het hoogste belang! In die zin beschouwde Spinoza levensgeluk als het “waarachtige en hoogste goed”. Dit omschreef hij als “de liefde tot een eeuwige en oneindige zaak die de ziel voedt en te allen tijde zonder droefheid is”. Dit in tegenstelling tot het najagen van rijkdom, eer en lust: drijfveren die de geest verstrooien en afstompen. De ziel voelt zich na het ‘bereiken’ van dit soort geluk terneergeslagen en verlangt naar steeds meer stukjes geluk. Wanneer we levensgeluk als hoogste doel onderkennen, bereiken we een “sterkere natuur” en “kennis van de eenheid van de geest met de gehele Natuur”, aldus Spinoza in zijn Verhandeling over de verbetering van het verstand (1677).

Maatschappelijke kantelaars in vloeibare tijden

Spinoza’s omschrijving van levensgeluk als een eenheidservaring, die tevens de basis legt voor betrouwbare kennis, past in de westerse traditie van levenskunst, die zelfkennis – gnothi seauton – als sleutel aanreikt voor kennis van het al. Het vermogen levensgeluk als het hoogste goed te zien, die deelbelangen relativeert, vraagt zowel maatschappelijke kantelaars als een wending in onszelf. Het kantelt huidige opvattingen van geluk als iets gevoelsmatig en individueels naar een gemeenschappelijke zaak van het hoogste belang. Om die kanteling zowel als enkeling als mondiale gemeenschap van met elkaar strijdige collectiviteiten daadwerkelijk te voltrekken, is een waagstuk, waarvan de uitkomst uiterst onzeker is. De filosoof Peter Sloterdijk schrijft in zijn boek Sferen:

“Het sferologische ontwikkelingsdrama – de intrede in de geschiedenis – begint op het moment dat individuen ophouden polen te zijn in een veld van twee-eenheid en zich begeven in de multipolaire werelden van de volwassenen. Het is onvermijdelijk dat ze, zodra de eerste bel uiteenspat, een soort psychische emigratieshock te verwerken krijgen, een existentiële ontworteling. Ze maken zich los uit hun infantiele toestand en leven niet langer volledig in de schaduw van de ander met wie ze een twee-eenheid vormden; voortaan zijn ze bewoners van een uitgebreide psycho-sociosfeer. Hier voltrekt zich de geboorte van het ‘buiten’…”

Het beeld van de “geboorte van een buiten en binnen” lijkt mij een passende omschrijving voor de opgave waar wij als mondiale gemeenschap voor staan: het oprekken van onze geosfeer tot de gehele aarde vraagt sferologisch het uiterste van al haar bewoners. De prijs wanneer wij ons hier te gemakkelijk van af maken en ons opsluiten in eigen collectieve kleine zeepbellen is bijzonder groot! Zowel op milieugebied, als economisch en sociaal worden ons hoge rekeningen gepresenteerd. Kleine en grote daden van agressie en terreur lijken besmettelijk en dragen bij tot een klimaat van cynisme en het optrekken van muren tussen groepen en mensen. In plaats van het terugbetalen met gelijke munt van haat en agressie is er juist een beweging in de omgekeerde richting nodig om de kwaal bij de wortel aan te pakken.

De crux lijkt mij de ontwikkeling naar een mondiaal bewustzijn te zijn. De filosofische sleutel is inzicht in de gemeenschappelijkheid in belangen als aardebewoner en in het streven naar levensgeluk. Dit inzicht vormt de as van medemenselijkheid, waar omheen andere aspecten van mens-zijn – bloedbanden, economische en religieuze verbanden, etnische en culturele verwantschappen en collectieve identiteiten – als een complex raderwerk draaien. De groei van de wereldbevolking, het om zich heen grijpen van geweld en terreur bij het proces van globalisering vragen een sterke as! Die kunnen we smeden door het erkennen van de wederkerige afhankelijkheid van elkaar om levensgeluk te smaken.

De dialogische spelvormen van Mens, ken je zelf en de speelse dialoogvormen van Wat is de kwestie? – Wat is de questie! zijn gericht op bewustwording van waarden door te spelen met de symboliek van de vier elementen aarde, water, lucht en vuur en van het vijfde element ether.…

Agenda

Weesper Filosofie Kring: filosoferen over mediale levenskunst...

Data: woensdagen 21 september – 5 oktober – 2 november – 7 december 2016
Tijd: van 20.00 tot 22.00 uur
Programma
Plaats: Het Lichthuis; Waagplein 10, 1381 xp Weesp
Leiding: dr. Heidi S.C.A. Muijen
Vrije toegang maar aanmelding verplicht: heidi@thymia.nl

Tapas pensant en filosofisch café met het Pythiaspel

Thema: Doe een worp over een kwestie! En leer de tekenen te duiden…
Vrijdag 14 oktober van 15.30 tot 18.30 uur
Kosten tapas, drankjes, koffie, thee e.d.: € 75,=
In een kleine kring op locatie: Info en opgave: heidi@thymia.nl

Lancering van de Game for wisdom!

Feestelijke presentatie met hapjes en drankjes
Voor Kern en kringen en klanten
Dit najaar op locatie met luchtige, stromende, dragend-vertakkende en vurig-actieve kringen
Info en opgave: heidi@thymia.nl

Masterclasses Spel en Dialoog aan de hand van het moederspel en de vaderdialoogtafel

Thema: zich bekwamen in het begeleiden van Spel en Dialoog in kleine kring vanuit een ludische levenskunst
op locatie in een kleine groep tot maximaal 8 deelnemers
Kosten: per persoon per dagdeel inclusief koffie, thee en hapjes € 175,=
Voor particulieren inclusief BTW
Voor zzp-ers en zakelijke deelname exclusief BTW
Deelname op basis van een individuele intake: heidi@thymia.nl

Huiskamer workshops aan de hand van een spel- of dialoogvorm

Op locatie aan de hand van een spel- of dialoogvorm naar keuze
Richtlijn: tussen 4 en 6 personen; afhankelijk van de spelvorm € 350,= tot € 550,= Meerprijs per persoon per dagdeel € 50,=
Informeer naar mogelijkheden: heidi@thymia.nl

Zie: de complete agenda

Nieuw(s) van de Speeltafel

Lancering van het digitale spel Quest for Wisdom dit najaar!

Na de presentatie van de testversie van de game for wisdom in De Bibliotheek van Weesp op 12 februari jl. zijn de reacties van die dag tijdens het world café en de feedback van testgebruikers verwerkt in het spel. Als prototype is het spel nu beschikbaar voor vroege vogels!

Terwijl het bordspel Mens, ken je zelf als ‘moederspel’ gebaseerd is op de klassieke en moderne filosofische levenskunst en westerse mythische verhalen, zijn de filosofische invalshoeken en verwerkte verhalen nu uitgebreid naar oosterse (boeddhisme, soefisme en taoïsme), noordelijke (Keltische en Noordse mythologie) en zuidelijke richting (Egyptische mythologie, Ubuntu). Een intercultureel Rad van Levenskunst vormt de achtergrond voor een typologie van 20 levenskunststijlen, zoals de koning, de reiziger, de nar, de ziener en de opvoeder. Door het beantwoorden van 6 vragen over je geluksgevoel, je levenshouding en levensmotto, en de wijze waarop je je sterke en minst ontwikkelde kant wilt verbinden krijg je een levenskunststijl en symbolisch verhaal toegewezen die bij jou passen. De beelden werken als visuele ankers voor je persoonlijke groei. Er volgt nog een Engelse variant van het spel.

Voor nu is het spel vrij te spelen via gameforwisdom.com en zijn feedback en eventuele reacties van harte welkom! Daarmee zal het spel verder verfijnd worden. Er zijn al mogelijkheden uitgetest hoe het digitale middel te combineren met face to face (team)begeleiding. Mensen uit de luchtige, stromende, dragend-vertakkende en vurig-actieve kringen tijdens de presentatie kunnen zich melden wanneer je mee wilt blijven stromen met de verdere ontwikkeling van het spel en als Quest for Wisdom^©spelbegeleider bij het uittesten betrokken wilt worden. Maar ook als je er in februari niet bij kon zijn en nieuwsgierig bent: meld je dan aan: heidi@thymia.nl

De game als concept voor het ontwikkelen van interculturele levenskunst

Het digitale spel is onderdeel van een wijsheidsweb Quest for wisdom, dienstbaar aan persoonlijke groei en maatschappelijke praktijken van interculturele ontmoetingen. Het doel is het ontwikkelen van programma’s die bijdragen aan mondiaal burgerschap. Met behulp van een spelbegeleider is de game te spelen als team: het geeft een filosofische invulling aan een teamdag en levert input voor het verder ontwikkelen van levenskunst voor team- en organisatieontwikkeling. Door het Rad van Levenskunst te raadplegen krijg je als team passende symboliek en culturele verhalen. Op basis van de game kunnen eigen rituelen voor overgangsmomenten, bijvoorbeeld bij een fusie, en storytelling bijdragen aan betrokkenheid en participatie aan het proces.

Het interculturele Rad van Levenskunst dat als game for wisdom is uitgebouwd is gebaseerd op een metaforisch vocabulaire om te verwijzen naar basale elementaire ervaringen (zoals een vurige geluksbeleving) en symbolen die intercultureel verstaanbaar zijn. Behalve de symboliek van de elementen aarde, water, lucht, vuur en ether, spelen symbolen van medemenselijkheid een rol: het hart, het oog, de hand en de spiraal. Deze vier symbolen hebben de functie van ‘scharnierpunten’ waarmee de elementaire geluksbeleving in verbinding kan worden gebracht met morele emoties zoals schaamte en schuld, woede en verdriet, vertrouwen en eergevoel enz.. Dat ook ethische motieven een rol spelen in de beleving van geluk en tegenslag verdiept geluk als voorbijgaand ‘goed gevoel’ tot een begrip van het volle levensgeluk. De symbolen vormen aangrijpingspunten voor interculturele levenskunst: ‘de hand’ staat voor een ethos van politiek handelen; ‘het hart’ voor menselijke kwetsbaarheid en morele geraaktheid; ‘het oog’ voor het zien van de ander, presentie en de kracht van ‘mythos’, het delen met elkaar van oude en nieuwe verhalen, symboliek en rituelen; en ‘de spiraal’ voor bewustwording van wederkerigheid – ‘logos’ in de klassieke betekenis van een natuurlijke ordening waarin wij als menselijke gemeenschap zijn opgenomen.

Spel en Dialoog

als vormen van inter-culturele verbinding en reflectie!

Het hart en het oog, de hand en de spiraal zijn scharnierpunten die de sfeer van persoonlijke emoties verbindt met morele motieven en gedeelde waarden die op het spel staan. Met het scharnieren kunnen we heel klein in ieders invloedssfeer beginnen: het vraagt wel de bereidheid het hart te openen en de morele betekenis van emoties en de symbolen te willen onderzoeken. Dat is op zich reeds een waagstuk, gezien dat de om zich heen grijpende internationale terreur de reflex voedt om onderlinge muren op te trekken. De aanname waarop mijn hoop op een ontwikkeling tot een mondiaal bewustzijn en wereldburgerschap berust, is dat ieder mens van nature beschikt over een basaal moreel gevoel van medemenselijkheid.

Interessant intercultureel gegeven is dat dit ethisch-politieke ideaal historisch in oost en west omstreeks in dezelfde tijd is ontwikkeld, door het Confucianisme respektievelijk in de Stoïcijnse filosofie van het kosmopolitisme. Het ideaal van de edele mens vervult in de Confucianistische visie van Xunzi de schakel tussen ethiek en politiek:

“Hemel en aarde zijn de oorsprong van het leven, riten en plichten zijn de oorsprong van een ordelijke samenleving, de edele is de oorsprong van riten en plichten. (…) Zonder de edele zouden de hemel en aarde geen patroon hebben en riten en plichten geen eenheid.”

Zijn geloof in een harmonie tussen hemel en aarde, goden en mensen is niet naïef. Het gaat uit van de natuur van de mens, die voortgedreven wordt door een oneindig verlangen, wat zich uit in hebzucht en berekening. De instituties en riten ziet hij als een antwoord op die ‘menselijke conditie’: wanneer het streven naar vervulling van begeerten geen maat of grenzen kent, zal onvermijdelijk concurrentiestrijd ontstaan. Strijd leidt tot chaos, en chaos tot gebrek. “De vroegere koningen hadden een afkeer van die chaos en daarom stelden zij riten en plichten in om er paal en perk aan te stellen en aan de menselijke verlangens tegemoet te kunnen komen.” Waar de natuur van de mens de inrichting van een politieke staat ten behoeve van een ordelijke samenleving noodzakelijk maakt, zo maakt de edele mens een rechtvaardige samenleving mogelijk.

Kringen en kernen

Onderdompeling door middel van spel en dialoog, games en simulatie, is een krachtig leermiddel. Hiervoor is de term immersive learning in omloop. In wezen gaat het om vormen van spelend leren. Leren door te spelen, ook met behulp van digitale middelen, staat volop in de belangstelling. Serious gaming is al jaren bezig aan een stevige opmars. Dat is begrijpelijk, want in het spelen is de gehele persoon betrokken. Daarom hoeft er geen ‘transfer’ van de leersituatie naar de ‘echte werkelijkheid’ plaats te vinden. Het spelen zelf is een vorm van diep leren. Het spreken en oefenen gaan gepaard met handelen en voelen: het cyclisch aanspreken van al deze aspecten in spel en dialoog helpt een passende attitude te vormen. Dit zijn kenmerken die juist voor ’transformatieve’ vormen van leren essentieel zijn.

In deze fase van uit-ontwikkeling van de game for wisdom kunnen kringleden profiteren van gunstige tarieven voor een passende combinatie van het digitale spel met fysieke vormen van spel en dialoog te combineren tot een teamdag of een ludieke vorm van (team)begeleiding.

Informeer naar mogelijkheden: heidi@thymia.nl

Quintessence

Aarde, water, lucht en vuur en… het vijfde element, de quinta essencia:
Hoor de Quintessence in het gedicht In de bergen, een antwoord aan gewone mensen van Li Bai, Chinees chandichter (zen), Tangdynastie, 701-762

Ze vragen me waarom ik nestel
op deze berg van Jaspis.
Ik lach en weet het antwoord niet,
mijn hart voelt zich hier vrij.

De geur van bloesem lost hier op
in almaar stromend water.
Een andere hemel, andere aarde,
en niet die van de mensen.

Een nieuwsbrief van

Thymia, filosofische praktijk voor levenskunst en creatieve ontwikkeling
Mens, ken je zelf, dialogische spelvormen
Wat is de kwestie? – Wat is de questie!, speelse dialoogvormen

Download het overzicht van alle Thymia spel- en dialoogvormen met korte informatie per spel- en dialoogvorm, inclusief ISBN-nummers.

Komkommer Nieuwsbrief