Hoe duurzaam is levensgeluk?
Veel mensen vinden levensgeluk een groot woord maar kennen wel gelukkige momenten. Bijvoorbeeld een zonovergoten lichte plek in een donker bos of zingende vogels in de ochtendschemering. Zo’n moment gaat onherroepelijk voorbij. Het najaar confronteert ons met vergankelijkheid van het leven op aarde: de lange heldere dagen met zomerse warmte worden donkerder en korter. Hoe klopt het najaar met buien en stormen op de deur van onze ziel? Is levensgeluk de optelsom van mooie momenten of is er een bestendiger vorm van levensgeluk mogelijk?
Veelal lijkt een gelukservaring zich te onttrekken aan directe doelgerichte acties. Kenmerkend is een eenvoud in de beleving, het samengaan van een innerlijk gevoel van ‘zo is het goed’ met de uiterlijke kenmerken van de situatie: zoals bij een adembenemend uitzicht vanaf een bergtop of het gevoel van oneindigheid bij het lopen langs het strand. De ruimte waarin men zich bevindt is een ‘innerlijke wereld’ geworden. Ook andersom correspondeert het innerlijk beleven met de fysieke ruimte buiten. Soms lijkt zo’n geluksmoment tegelijkertijd een eeuwigheid te duren.
Is het slechts schijn dat men eventjes buiten de kloktijd verwijlt? Is het opgaan in de muziek samen en met de ander een illusie of is er sprake van een werkelijk samenvallen tussen binnen en buiten?
Najaar workshops ter bezinning
In workshops aan de hand van spelvormen van Mens, ken je Zelf! onderzoeken mensen hun opvattingen over levensgeluk aan de hand van eigen ervaring. Soms doen mensen in de dialoog tijdens het spel een bijzondere ontdekking. Ook al is ieders beleving heel persoonlijk, steeds herkennen mensen iets in de ervaring van anderen. Is er in de verschillende geluksbelevingen iets universeels of gelijkvormigs? De inhoud is verschillend maar de vorm lijkt gelijk: een beleving die zich van buiten af aandient (muziek, zonnestralen, vogelgezang, …) valt samen met een parallelle beleving van binnenuit. Die innerlijke ervaring lijkt mee te bewegen met het zich bevinden in de uiterlijke situatie. Die situatie en het innerlijk beleven vormen samen de plek van rust of ruimte, bevrijding of eindeloosheid. Zo ontstaat er een bijzondere vorm van congruentie in de ervaringswerkelijkheid – tussen bijvoorbeeld de objectieve rust die in het bos heerst – en de subjectieve betekenis van zielerust.
Of het nu schijn of zijn is, een illusie of een werkelijke eenheidservaring, de geluksbeleving lijkt op een ‘bewustzijnsverruimende’ ervaring. In de beleving van mensen zijn er momenten, waarin de normale duistere gang door het leven even oplicht. In de beeldspraak van de zoektocht in het labyrint, als symbool voor de levensreis, gaat het om een soort glans hoe het leven ultiem of ten diepste kan worden ervaren. Hoe zou men zo’n gelukkige, verlichte bestaanswijze kunnen bestendigen of is dat even illusoir als dat men het zomerse licht kan vasthouden?
Levenskunst van het ouder worden
Dergelijke vragen van zingeving kloppen, vooral in de latere levensfasen, als herfststormen onvermijdelijk aan de poort van onze ziel. Ze horen thuis in het hart van een levenskunst van het ouder worden. Niet alleen voor de zielzorger, ook in vormen van behandeling en begeleiding – coaching en supervisie, counseling en therapie – lijken ze niet langer taboe. De filosofie van de levenskunst zet deze invalshoek evenwel op radicalere wijze in. Zit er niet in elke concrete hulpvraag – naar een volgende stap in de loopbaan of over een relatiecrisis – ook een vraag naar levensvervulling?
Daarom verdient levenskunst een plek in begeleiding: In plaats van de focus op ‘smart’ (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en
tijdgebonden)-doelen kantelt het perspectief: hoe kunnen concrete levens- en loopbaanvragen in verbinding worden gebracht met iemands levensroeping? Hoe kunnen meetbare doelen worden verbonden met incommensurabele waarden? De schuingedrukte woorden klinken ouderwets en lijken de vraag naar werkelijke levensvervulling te verplaatsen naar een ‘hiernamaals’: een ’transcendente’ – het hier en nu overstijgende – ‘plek’: de hemel, nirwana, de eeuwige jachtvelden, ….
In de spel- en dialoogworkshops wordt levensgeluk niet in een transcendente maar in een immanente en relationele zin verstaan. Hoe kan een duurzame vorm van geluk in het leven van alledag worden gevonden, ook in de context van werk, waarin een instrumentele optiek en de systeemdruk door economische waarden overheersend zijn?
Onderzoek uw opvatting over levensgeluk en geef je op voor een spelworkshop