28 oktober 2016

Kalebassen en pompoenen

“Dat is een redenering van Jan Kalebas” zegt men om een dwaze, onnavolgbare redenering aan te duiden.
Kalebassen vormen met courgettes, komkommers en pompoenen een familie.
Pompoenen worden tot lampionnen gesneden voor Halloween en Sint Maarten.

Wijsheid in sprookjes, legenden en feesten
Aardefeesten en godinnen
Agenda
Nieuw(s) van de Speeltafel
Quintessence

Oogsten en feesten van de aarde

Halloween is als feest via de Verenigde Staten ons land weer binnen gekomen, terwijl het van oorsprong van Europese bodem afkomstig is. Het stamt uit de Keltische tijd.
Saṁain is de Ierse naam voor dit feest dat de overgang naar de winter markeert, omstreeks eind oktober. Het markeert een overgang: vanuit de duisternis het nieuwe jaar in.
Julius Caesar heeft gezegd: “De Kelten rekenen in nachten en in winters”.
Volgens de Noordse mythologie zouden tijdens die bijzondere momenten van transitie de hemelse godenwereld en duistere onderwereld het dichtst bij elkaar komen, waardoor de overgang tussen beide werelden voorspoediger verloopt.

Wijsheid in sprookjes, legenden en feesten

Eind oktober – begin november is de tijd van oogst- en lichtfeesten. Deze tijd staat zowel in het teken van katholieke feesten, zoals Allerzielen en Allerheiligen, als het ‘heidense’ Halloweenfeest. Deze bijzondere mix staat voor een interessant gegeven: onze geschiedenis laat zowel een geleidelijke ontwikkeling als culturele breukvlakken zien: de oude feesten en rituelen van de Germanen en Kelten die de Noordelijke streken van Europa bevolkten, zijn door christelijke feestdagen ‘overgeschreven’.
Zoals de kerstboom stamt uit de Germaanse verering van de heilige wouden, zo vertonen ook de oogst- en lichtfeesten in de herfst die bijzondere ambivalentie van animisme en godsdienstigheid. De beelden op de pompoenen van Halloween en Sint Maarten tonen het bij elkaar horen van aardse en hemelse wezens, licht en duisternis, wat door veel culturen wordt gevierd. De aarde schenkt haar vruchten rijkelijk, de mens deelt in die overvloed tijdens de oogstfeesten. Op Brueghels schilderij van het Sint Maartensfeest is dit zien hoe men feestend de nieuwe wijn dronk! Nog steeds oogsten de kinderen op 11 november, hoewel het meestal geen appeltjes en peertjes meer zijn. Aan het begin van de avond verlichten de optochten van kinderen de straten met lampionnen en stralende pompoenen. Wanneer na het aanbellen bij de huizen een deur zich opent, klinkt het in koor:

Sinte, sinte Maarten! De koeien dragen staarten. De meisjes hebben rokjes aan. Daar komt Sint Martinus aan.

De legende over Sint Maarten vertelt over de goedertierenheid van deze heilige, die zijn mantel doorsneed en de helft aan een arme gaf. Die deugdzaamheid brengt deze heilige in de buurt van de vrijgevigheid van Sinterklaas. In sommige streken van Vlaanderen lopen deze feesten ook door elkaar en viert men het feest van Sint Nicolaas eerder of laat men Sint Maarten per boot aankomen en op een rijdier (soms een ezel in plaats van een schimmel) rijden. Wanneer we de verhalen willen begrijpen als geschiedenis over historische figuren, zullen we proberen de feiten kloppend te maken. Als symbolische verhalen over de goedheid van ‘heilige’ of ‘heldhaftige’ personen getuigt zo’n overdracht van mythologische betekenis veeleer op de gedeelde wijze kern waar het in legenden en mythen om te doen is. Verwant aan deze mythische figuren maar dan in een vrouwelijke ‘heidense’ variant is bijvoorbeeld Vrouw Holle. Hoewel zij in een illustratie bij het sprookje van Grimm verbeeld wordt in de hemel, terwijl zij de verendons van het beddengoed opschudt, is zij in mythische zin veeleer een aardgodin. De naar beneden dwarrelende veertjes verbeelden de sneeuw en verwijzen naar de verwantschap van Vrouw Holle met de wintertijd, als winterkoningin. Het vlijtige meisje en haar luie zuster, die Vrouw Holle bezoeken, bereiken haar door in de waterput af te dalen naar een andere (‘onder-‘)wereld. Daar komen beide meisjes bij vrouw Holle aan, die na getoonde diensten hen hun ‘verdiende loon’ geeft: pek voor het luie meisje en goud voor haar vlijtige zusje. Haar naam is verwant aan Huldra, wat ‘de verborgene’ betekent, een wezen uit de Scandinavische mythologie, die in Noorwegen de naam Skovfrue ofwel Vrouwe van het bos kreeg.

Aardse feesten en godinnen

Mythologisch gezien zijn die vrouwelijke mythische wezens verwant aan elkaar, als godinnen en natuurwezens van de aarde en de wateren, die zowel belonend als bestraffend zijn. Bekend is het levensmotief van wraak dat de Griekse Medea belichaamt. Ook de nornen – Urd, Verdandi en Skuld – verwijzen met hun namen ‘oorsprong’, ‘wordend’ en ‘schuld’ naar de wetmatige wijze hoe verleden en toekomst met elkaar verknoopt zijn in een eeuwig wordend heden! Zij kerven met runentekens het levenslot in hout, gezeten aan de voet van de machtige levensboom, de Yggdrasil. De schenkende kracht van de natuur en de straffende duistere zijde (de natuurwet van schuld en boete) horen bij elkaar. Eenzelfde verwevenheid van tegenstellingen kleeft aan volksverhalen over de witte wieven, die soms als wijze vrouwen en soms als brengers van onheil golden. Ook verhalen over zeemeerminnen met hun betoverende schoonheid en het beeld van de hoorn des overvloeds vertellen van de dubbelzinnige thematiek van vrouwelijke natuurwezens die zowel levenschenkend als dodelijk kunnen zijn. Daarmee verbeelden zij mythologisch de eenheid van tegenstellingen van leven en dood, die essentieel is voor de cyclus van het leven op aarde. In de Keltische mythologie verwijst Cailleach Bheur de Aardmoeder, wier naam “oude vrouw” betekent, net zoals de Noordse Edda ofwel “overgrootmoeder”, naar het doorgeven van oeroude wijsheid in orale tradities door wijze vrouwen. De gekerstende volken zagen deze aardgodinnen, de vrouwelijke mythische wezens en de wijze vrouwen van een gemeenschap, als kol of heks. Vanuit het christelijke wereldbeeld golden ze niet meer als goddelijk en wijs maar als gevaarlijk en duivels, en werden ze uit de gemeenschap gestoten en verbrand.

Met de dialogische spelvormen van Mens, ken je zelf en de speelse dialoogvormen van Wat is de kwestie? – Wat is de questie! onderzoek je samen met anderen persoonlijke thema’s en levensvragen door te spelen met de symboliek van de vier elementen aarde, water, lucht en vuur en het vijfde element ether …

Agenda

Weesper Filosofie Kring: filosoferen over mediale levenskunst

Data: woensdagen 2 november – 7 december 2016
Tijd: van 20.00 tot 22.00 uur
Programma-najaar
Plaats: Het Lichthuis; Waagplein 10, 1381 XP Weesp
Leiding: dr. Heidi S.C.A. Muijen
Vrije toegang maar aanmelding verplicht: heidi@thymia.nl

High tea pensant met het Pythiaspel

Thema: Doe een worp over een kwestie! En leer de tekenen te duiden…
Datum: vrijdag 6 januari 2017
Tijd: van 15.30 tot 17.30 uur
Kosten: workshop met tapas, drankjes, koffie, thee e.d. € 65,=; idem inclusief het Pythiaspel: € 90,=
In een kleine kring op locatie: info en opgave: heidi@thymia.nl

Feestelijke oprichting van de Quest for wisdom foundation

Feestelijke presentatie van doel en plannen na de oprichtingsvergadering
Voor bestuur, betrokkenen en belangstellenden
Op 22 december op locatie met hapjes en drankjes
Info en opgave: bestuur@questforwisdom.org

Masterclasses spel en dialoog aan de hand van het moederspel en de vaderdialoogtafel

Thema: zich bekwamen in het begeleiden van Spel en Dialoog in kleine kring vanuit ludische levenskunst
Plaats: op locatie in een kleine groep tot maximaal 8 deelnemers
Kosten: per persoon per dagdeel inclusief koffie, thee en hapjes € 175,=
Voor particulieren inclusief BTW
Voor zzp-ers en zakelijke deelname exclusief BTW
Deelname op basis van een individuele intake: heidi@thymia.nl

Huiskamer workshops aan de hand van een spel- of dialoogvorm

Op locatie aan de hand van een spel- of dialoogvorm naar keuze
Richtlijn: tussen 4 en 6 personen; afhankelijk van de spelvorm € 350,= tot € 550,=
Meerprijs per persoon per dagdeel € 50,=
Informeer naar mogelijkheden: heidi@thymia.nl

Zie: de complete agenda

Nieuw(s) van de Speeltafel

Oprichting van de Quest for Wisdom foundation

De game for wisdom is met de feedback van vroege vogels verbeterd en zal in de komende tijd worden ontwikkeld tot een educatief middel ten behoeve van het stimuleren van interculturele levenskunst. Met dit doel zullen er naast het digitale spel onder auspiciën van de Quest for wisdom foundation nog andere middelen ontwikkeld en ingezet worden op het snijvlak van creatieve expressie, levenskunstige spelvormen en dialoog. De stichting heeft zich een hoge ambitie gesteld om hopelijk een (kleine) bijdrage te mogen leveren aan de grote noden van onze tijd. Met de activiteiten die Quest for wisdom foundation zal gaan ontplooien wil zij bijdragen aan de noodzakelijke wending van kuddegeest naar wereldburgerschap.

Hoe dragen we allen dagelijks vanzelf bij aan de wereldproblemen, waarmee we worden overspoeld – zorg voor vluchtelingenstromen, schrijnende armoede versus excessieve rijkdom, etnisch-religieuze conflicthaarden en raciaal geweld, climate change, de onbetaalbaar geworden gezondheidszorg, … – en hoe kan ieder zelf en met elkaar, in het klein, bijdragen aan oplossingen? Deze nijpende vraag vormt de achtergrond voor de missie van de Stichting bij te dragen aan de ontwikkeling van interculturele levenskunst. De grensoverschrijdende problemen kunnen we niet alleen aan de politieke (wereld-)leiders overlaten. Ze vragen juist iets anders dan meer bureaucratie, eenzijdige technologische oplossingen en symptoombestrijding. Voor een grondige aanpak is er een morele ontwikkeling naar een mondiaal bewustzijn nodig! Iedereen kan in de eigen invloedssfeer verschil maken! Wijsheidstradities uit Oost en West, Noord en Zuid wijzen ons erop dat ‘wij’ uiteindelijk tot één soort, het menselijk ras, behoren en samen met andere aardbewoners een gemeenschap vormen!

In die zin heeft de Quest for wisdom foundation zich ten doel gesteld “het doen ontwikkelen en bevorderen van interculturele levenskunst door middel van educatief materiaal op basis van symbolen, rituelen en verhalen, die dienstbaar zijn aan menswording en gemeenschapsvorming in een cultuur van tolerantie en culturele diversiteit door middel van het aanboren van de eigen en gezamenlijke historische interculturele wortels en wijsheidstradities.”

Maak kennis met het Rad van interculturele levenskunst door het spel eens te spelen via gameforwisdom.com. Nog steeds zijn feedback en eventuele reacties van harte welkom voor de verdere ontwikkeling van het spel als middel voor persoonlijke en groepsbegeleiding. Wie zich aangetrokken voelt tot het gedachtegoed van de stichting en actief aan de verdere ontwikkeling van activiteiten en educatief materiaal wil participeren, of als Quest for Wisdom^©spelbegeleider geschoold wil worden, kan zich aanmelden via: heidi@gameforwisdom.com

Een Rad van interculturele levenskunst voor de ontwikkeling naar wereldburgerschap

Een volgend project dat door de Quest for wisdom foundation wordt geëntameerd is het bouwen van een digitaal platform, waarin het Rad van interculturele levenskunst zal worden uitgesponnen tot een wijsheidsweb met mythen, rituelen en symboliek, die kenmerkend zijn voor de twaalf richtingen van levenskunst, waarop de gameforwisdom.com is gebaseerd: van taoïsme tot soefisme, van ubuntu tot Indiaanse filosofie. Ook is er aandacht voor ontmoetingen tussen culturen en actuele vormen van interculturele levenskunst.

De huidige realiteit dat we met veel verschillende volken en culturen op wereldschaal hebben samen te leven vraagt voortdurende afstemming met elkaar, net zoals bij het samen uitvoeren van een muziekstuk! De kosmos is een harmonie der sferen, aldus Pythagoras in de 6^e eeuw vC, en wij zijn deel van dat kosmisch samenspel. Het ontwikkelen van een mondiaal en kosmisch bewustzijn is daarom niet alleen een spiritueel thema maar heeft urgentie als actuele opgave voor ons allen. Er heerst een grote druk op mensen zich te conformeren aan het levenstempo, de levensstijl en het maatschappelijk succes van de idolen en de normen die ons via (social) media worden voorgehouden. Gevoelens van falen, onzekerheid en ongenoegen mogen niet worden getoond en verdwijnen in de onderbuik. Ze blijven ons evenwel als schaduwen achtervolgen. Onze schaduwkanten uiten zich in conflicten en depressieve gevoelens, in daden van agressie en gevoelens van haat en angst voor anders-zijn, voor ‘andere’ culturen. Zowel op persoonlijk vlak als in maatschappelijke zin vragen schaduwkanten gezien te worden. Uiteindelijk gaat het om verzoening met ‘de vreemde ander’, ook in jezelf. Door de erkenning en waardering van culturele diversiteit in plaats van het zich terugtrekken achter muren van een illusoire monolithische identiteit. Wij geloven dat adequate antwoorden niet in die angstvallige reflex noch in het bouwen van stenen muren rond het fort Europa gevonden zullen worden, maar in doorleefde reflectie die leidt tot begrip en waardering voor elkaars verschillen. Interculturele levenskunst draagt bij aan een versterking van de inter-culturele as van het project Europa.

Kringen rond de Quest for wisdom

Het doordenken van de opgave die de Quest for wisdom foundation zich heeft gesteld, vraagt een ‘postmodern’ perspectief op het proces van civilisering; een alternatief voor het Verlichtingsideaal van ‘de moderniteit’ als beschavingsmodel. Een interessante visie hierop is door emeritus hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Couwenberg geschetst als proces van glocalisering, in plaats van het anonieme en grofmazige proces van globalisering! Hiermee geeft hij aan dat er aandacht nodig is voor lokale contexten en identiteiten; voor wat dichtbij ligt in onze eigen invloedssfeer en tegelijk voor de vraag hoe dit lokale te plaatsen in ruimere contexten. De kunst deze spanning vol te houden vraagt van mensen zich niet te verschansen achter veilige muren van een als absoluut ervaren ‘oude’ identiteit! Net zoals we onze nieuwe landgenoten “Marrokaanse, Turkse, Poolse, Antilliaanse, … enz. Nederlanders” noemen, heeft iedereen nu een dubbele identiteit als “Nederlandse, Britse, Groenlandse, Australische … wereldburger”. Een hernieuwd besef van wie wij zijn en wie bij ‘ons’ hoort, is het ontwikkelingsdrama waarvoor wij staan. Volgens de filosoof Peter Sloterdijk betekent de geboorte van een geosfeer een existentieel ontwortelingsproces, waarin we zowel individueel als collectief op de proef worden gesteld en onze identiteiten opnieuw hebben te ijken. Zo hebben ‘wij’ een ruimhartigheid te ontwikkelen om met alle aardbewoners als ‘naasten’ samen te leven.

Quest for wisdom foundation wil met het ontwikkelen van educatief materiaal en masterclasses eraan bijdragen dat we met die spanning tussen de nationale en de mondiale pool in onszelf om leren gaan! Naarmate meer mensen in dit proces slagen, ontwikkelen we balans tussen naar binnen gekeerde krachten – het streven van groepen zich af te schermen van anderen, hoorbaar in motto’s zoals “eigen volk eerst” – en tolerante en open krachten, gericht op het optimaliseren van levensgeluk voor de gehele geosfeer.

Informeer naar mogelijkheden om in projecten van de Quest for wisdom foundation te participeren: bestuur@questforwisdom.org

Quintessence

Aarde, water, lucht en vuur en … het vijfde element, de quinta essencia:
Hoor de Quintessence in een kwatrijn van Djelal-oed-din Roemi, soefidichter uit het oude Perzië, 1207-1273

Zuiver van hart, trekken we, lerend, de wereld door
En raken in de ban van alles om ons heen.
Je bent steeds ergens naar op zoek,
maar het ontgaat je
dat je dat wat je zoekt al bent.

Een nieuwsbrief van:

Thymia, filosofische praktijk voor levenskunst en creatieve ontwikkeling
Mens, ken je zelf, dialogische spelvormen
Wat is de kwestie? – Wat is de questie!, speelse dialoogvormen
Quest for wisdom, digitaal game met het Rad voor interculturele levenskunst
en …, kijk ook op: facebook!

Download het overzicht van alle Thymia spel- en dialoogvormen met korte informatie per spel- en dialoogvorm, inclusief ISBN-nummers.

Oogstende Nieuwsbrief